Nhà văn, đạo diễn phim tư liệu Jean-Marc Turine, là người đỡ đầu cho chuyên mục Tuyển chọn Văn học Việt Nam qua ngôn ngữ Molière của trang nico-paris.com.
Ông sinh ngày 13 tháng 9 năm 1946 tại Bruxelles (Bỉ), hiện sống và làm việc ở Bỉ, ba lần nhận giải thưởng tối cao của Hàn Lâm Viện Pháp Charles-Cros. Ông từng được nữ văn sĩ Pháp Marguerite Duras mời cộng tác làm phim. Họ trở thành bạn thân, cùng thực hiện nhiều bộ phim trong một thời gian dài.
Năm 2009, sau lần sang Việt Nam làm chương trình radio về trẻ em nạn nhân chất độc da cam, hình ảnh của một em gái tên Liên đã mãi ám ảnh ông. Trở lại Pháp, ông viết một bức thư cho cháu và công bố trên đài France Culture.
Tháng 08/2012, Jean-Marc Turine về Việt Nam tìm gặp lại cháu Liên làm bộ phim về chủ đề này.
Nico-paris.com trân trọng giới thiệu bài «Liên – Em bé Mê Linh» (Trần Văn Công dịch), ghi lại những chấn động nhức nhối trong ông và thể hiện thái độ quyết liệt của ông trước chiến tranh.
LIÊN - EM BÉ MÊ LINH
Ta viết cho con, em bé da vàng huyện Mê Linhxinh đẹp và bình thản trong cơ thể trật trẹovui sống ta viết cho con, con sẽ không đọcta viết cho con, con chỉ biết lặng thinh và chịu đựng cuộc sống đắm chìmtrong một chuyến lưu đày vĩnh viễn 18 tuổi, cha con nói vậy
con 18 tuổi
có thể nào tin? con không có tuổicó tuổi mà không tuổi không một kho báu để cho tặng ngoài sự tinh khiết trắng trong từ ánh mắt convà tấm lòng không diễn tả thành lời như món châu báu ẩn náu bên trongrực rỡ ánh pha lêđẹp và thanh thản
Liên
đôi mắt con mở
trên một đường chân trời ngoài tầm với của tacủa chúng ta con là kẻ vô tội bị tàn sátbiết nói gì với con đây?để khỏi nghĩ tới tội ác những tân binh hút cần sa
hít moóc-phin
ê-te
hút bất cứ cái gì những thanh niên mặc quân phục hẳn là thất họcgiết và giết nữa để quên rằng họ đã giết nhiều thanh niên đã hóa điên không thể phục hồimột số đã tự sátvừa hết tuổi thiếu niên, họ bỏ lại mái ấm gia đìnhbị điều đến lò bom và rừng rậmmột số đã trở thành tội phạmtrái tim rực lửathành người máy chỉ biết giếtnhư họ đã được lập trình thông cảm với họ
họ còn trẻ
không biết gì
không yêu cầu điều đó
một số không hối tiếckhi hoàn thành nhiệm vụ.
Liên trong chiếc xe lăn mới của ông Turine tặng.
đôi cánh tay gày guộc con tì trên chiếc xe lănphải chăng con không đau đớn
không lo sợ
không vui
phải chăng con là thế như người ta nghĩ về con như vậyLiên Liên
đứa trẻ lặng câm
không thể tiếp cận thật cô đơntrong một lời nguyền vô tậnta muốn hét lên vì những gì chúng đã gây cho connhững người như con tội ác Mỹ đã tước đi của con món quà đẹp nhất: cuộc sống Liên
con vẫn dửng dungvới những đàn chim bay lượn quanh đầuvới những đứa trẻ chơi trên sân nhà hàng xóm dửng dưngvới những lời cầu nguyện và những nén hương thắp trong chùavới tiếng động và những âm thanh cuộc đời dửng dưng
liệu có phải thế chăng?
Nhức Nhối Da Cam - Tranh sơn dầu - ĐỖ PHẤN
em bé da vàngtội ác Mỹ hủy hoại con đến vậybên lề đồng loạihàng ngàn, hàng ngàn và hàng triệu người như con còn đau đớn vì chất gây rụng lá các con không hát cùng những con ngườikhông cười cùng họkhông chung nỗi đam mê cùng họ
hận thù cùng họ
yêu thương cùng họ
khúc nhạc ru hay an ủi các con chúng ta nào có biếtcon thấy gì trong mắt chúng ta nào có hay phải chăng con chỉ là im lặng và thiếu vắng
em bé mười tám tuổi ?con là cô đơnnỗi cô đơn không thể tới gầndễ thương
dễ thương vô hạn
cha con yêu con như con người yêu cuộc sốngta hiểu nỗi tức giận của ông trước tội ác chiến tranh Liênem bé da vàng huyện Mê Linhbị chất độc da cam nghiền nátcon khiến ta quay cuồng khi con không thể hòa nhập cuộc sống với chúng ta chúng ta không chia sẻ được bất cứ điều gì
em bé da vàngkhông một giấc mơ
không dạt dào cảm xúc
chúng ta quên sao được tội ác khiến con có cuộc sống phi nhântội ác Mỹ không thể tha thứkhông thể tha thứ như tội ác Đức Quốc xãvà tội ác Xô viết ta đã khóc vì con
vì những người như con
và ta im bặt trước con
nhưngười ta khóc và im bặt tại Auschwitz-Birkenau những cựu chiến binh Mỹ trở lại đất nước conhọ uống trà hay rượu gạo với cha hay với mẹmột đứa trẻ như conLiênhọ nhìn các con trong những chiếc xe lăn
hỏng
vá víu
họ nhìn các conngủ hay cựa quậy trên tấm ván ngăntrên một chiếc chiếuim lặng hay la héthọ nhìn các con hoài nghicâu hỏi dai dẳng xoắn lấy tim gan họ
tội ác dã man này sao có thể lại gây ra?
một vài người ở lại. bốn mươi năm trước, nhiều thanh niên Mỹ không chịu nhập ngũhọ đốt cháy hoặc xé tan giấy gọivà lá cờ bị chiến tranh xúc phạmhọ đào ngũ vì có kẻ thù để giết đâucuộc chiến bẩn thỉu này đâu phải là của họ họ sử dụng sức mạnh của một từkhôngmột từ không
không gì lay chuyển nổi
trên lãnh thổ Hoa Kỳthường xuyênnhững bà mẹ
những phụ nữ
những người đàn ông
từ chối hiến dângcho cuộc chiến điên rồ của giới cầm quyền nước họ
một đứa con trai
một người chồng
một người yêu
một người anh em
nhiều người không khuất phục chọn ẩn náu ở Thụy Điển
Canada
họ như bộ đội Việt Namnhững anh hùng vô danhvà lương tâm tuổi trẻ thời đại Ta trở lại với con thêm một chútLiêncơ thể conkhiến chúng ta đau tâm hồn con có thể đọc trên đôi môi hàn chặtđôi mắt con chứa đựng cả tâm hồn mở ra như dấu hỏimột tâm hồn bị chôn vùi và trốn chạy trong nhật thực thời gian đêm cũng như ngàycon không thể học bất cứ điều gìvới chúng ta chỉ là trò con nítđọc và viếtnhảy múa và hát ca ta ước sao được nghe con héthay đơn giản là tiếng thầm thìgiọng nói của con
giọng nói của con
con nói được hay không
Liên
mười tám tuổi?
bốn mươi nămcó cuộc chiến nào kéo dài nhiều năm đến vậy? xếp thành hàng dài
tất cả những người nhiễm chất độc như conLiênhàng xe lăn và những tấm ván vách này kéo dài bao nhiêu cây số?hàng dài bốn triệu nạn nhân
Liêncon đang ở nơi nào?chúng ta vào được chăngthời gian của con là gì?chúng ta có thể chia sẻ? khôngcon đã bị đánh cắp địa điểm và thời gian Liên ôi đứa con nước ngoài của tacon không nghe cũng chẳng nghe ta nóicon nằm trong bóng tối vô danh của thời gianbởi tội ác Mỹ bẩn thỉu đã cướp đi thời gian của con dành cho ai nụ cười con từ cõi hư khôngchỉ kẻ mù hoặc điếcchỉ kẻ trốn chạy cuộc đờimới không nói gì về con?cô bé da vàngvới ta con đã thành Mê Linhcơ thể con bao quanh thành phố
xâm chiếm nó
ta viết cho con trong tình trạng khẩn cấpLiênkhẩn cấp bén rễ sâu trong máu và đấtta sợ quên con như quên một giấc mơ
dù biết không bao giờ quên con được.
J.M Turine - dịch bởi Trần Văn Công