Nhà thơ Nguyễn Hưng Hải: “Bắt đầu từ cuối những năm 1990, thơ Mai Văn Phấn đằm sâu thế-thái-nhân-tình. Thơ anh có sự thay đổi cơ bản về nhịp điệu, cấu trúc. Dường như Mai Văn Phấn muốn làm khác đi, phá vỡ giọng điệu, phong cách đã “manh nha” định hình. Tính ổn định truyền thống bị chính anh “bóc gỡ”. Anh chủ tâm hơn trong việc tạo hình khối, kích cỡ của những vỉa tầng tư tưởng. Từ tự-sự-trữ-tình anh chuyển sắc độ, “tước bỏ” những phần “thừa” để “tinh chất” một trữ-tình-thế-sự. Có lúc có cảm giác anh như một người thợ xây, vừa xây xong một bức tường kiên cố đã dùng chính con dao xây mình vừa miết từng mạch “si vữa” để bóc đi, đạp đổ, làm lại một giá trị khác hẳn. Bởi vậy nên anh luôn tạo ra sự mới mẻ, bất ngờ cho người đọc…
… Những “Tỉnh táo” và trong cả “Tỉnh táo tột cùng” (thơ MVP), ngỡ rằng Mai Văn Phấn trong trạng thái tạm gọi là “cực đoan” vẫn luôn cảnh giác: “Tôi được tôn vinh là hiện tượng / Được đăng tải trên trang bìa / Được chiêu đãi đến say xỉn / Em hay năm bảy em dìu tôi về? / Thoáng bóng ai đi xe đạp vào ngõ hẹp / Hay hàng vạn diễn viên đang trình diễn giữa quảng trường”. Đó là cách tự vấn mang tính hài cao trong thơ Mai Văn Phấn. Trong tâm giao, đồng cảm, trên “con tàu thơ không có ga dừng” khi đi qua “cửa hẹp”, chúng ta cùng “tỉnh táo” đón nhận “Gió biển đang bắn vào từng mũi tên mát rượi”…

Không thể tin
Con ong bay vào phòng
bằng nhựa hay bằng gỗ?
nham nhở trên mình những vết cắt dở dang
đúng nó đã bay
tiếng vỗ cánh êm ru, hoàn hảo
Không nên tin vào một con ong
tôi kiểm chứng bằng những cử động nhỏ:
vẫn còn đủ 532 trang một cuốn sách cũ
tôi bấm móng tay, thông nõ điếu
thử báo cáo, thử ký, thử hủy tài liệu
Nhưng hình như
mọi con vật trong nhà
vẫn chế tác từ đồ phế thải:
con mèo tam thể được sinh ra từ mớ giẻ rách?
con cá bơi trong bể được gò hàn từ vỏ lon beer?
chim họa mi hót trong lồng là chiếc ấm vỡ?
con chó giụi đầu vào tay mình là cuộn báo cũ?
đàn kiến đang nhẫn nại tha mồi là đống mạt cưa?
Chỉ là giấc mơ
Chúng bịt miệng
trấn lột mọi thứ
và xin tôi bộ phận sinh dục.
Nói rằng xin
bởi nếu tôi không đồng ý
của quý kia phải liệng xuống hố phân
(chúng biết cả bí quyết thần chú).
Tôi bảo:
các ông có thể lấy hết
nhưng cho tôi giữ lại chút riêng
xin tự nguyện làm đồ chơi, giẻ lau, trâu chó.
Tôi cúi xuống đón chiếc ách lên vai
Tôi xù lông và bắt đầu sủa lớn
Tôi lúc lắc và kêu bíp bíp
Tôi mài cơ thể mình xuống sàn nhà.
Tôi chạy quanh và miệng sùi sọt
Tôi nhễ nhại, giả chết, lồng lộn
Tôi rã rời, loạn nhịp, vỡ tung
Tôi thấm nước và vắt ra nước.
Tỉnh táo tột cùng
Ý nghĩ tôi muốn điều khiển con chuột chui từ cống hẹp
từ tốn bò vào thùng rác nằm chết ngay ngắn
Xe chở rác đem những con chuột đi chôn
vĩnh viễn trong thành phố không còn chuột.
Một cách nghĩ khác:
Múc nước ở cảng Hải Phòng
nước tự biến thành tinh khiết
tự đóng chai lăn đến các nhà hàng, khách sạn
Người nghèo đến đó mà thu tiền.
Tôi được tôn vinh là hiện tượng
được đăng ảnh trên trang bìa
được chiêu đãi đến say xỉn.
Em hay năm bảy em dìu tôi về?
Thoáng bóng ai đi xe đạp vào ngõ hẹp
hay hàng vạn diễn viên đang trình diễn giữa quảng trường?
Đừng gượng dậy nói về lòng tin và niềm hy vọng
khi qua khe cửa hẹp
gió biển đang bắn vào từng mũi tên mát rượi.
Mai Văn Phấn
Ảnh: Tư liệu