1. Sân ga Amsterdam thấm cơn mưa tháng Năm thấu gió biển Bắc thì lễ hội Keukenhof[i] cũng tận. Chưa từng đặt bước lên đại lộ hoa một trăm dòng tulip rợp bóng cổ thụ soi lạch nước veo veo láng ra hồ nuột thiên nga trắng, nhưng tôi chẳng xao chút nuối.

Mới đó ào đến một sáng nắng mà giờ tôi đã sắp rời Amsterdam buổi mưa chiều vương khói café. Đôi điều về Netherland bỗng dưng bốc hơi khỏi trí. Chị từng nói:Tới nơi lạ, khi xong việc mà chưa biết ra quyết định gì tiếp theo thì hãy tìm đến quán café gần nhất!

 

Tôi có vốn không gian café Paris ma trận, Vienna du dương, Venezia sánh sóng vàng son, Brussels khiêm nhường trong dáng bé xinh phiên bản Paris. Và tới lúc thực hành bài học nghiệm sinh của Chị, tôi thêm café Amsterdam tự phục vụ cất vào hành trang.

Khoảnh khắc Amsterdam chông chênh cơn mưa chiều từ biệt.

Đô thành bên biển Bắc, tôi đã khám phá nhưng chưa yêu, mà chỉ cảm mến.

2. Amsterdam tươi sắc đỏ dưới mưa. Triền miên vỉa hè gạch, phố gạch, những tòa tháp nhà thờ gạch, dinh thự gạch. Gạch gia nhiệt là linh hồn một thời kỳ lịch sử kiến trúc thế kỷ XVII-XVIII của Amsterdam. Bất chợt thấy công nhân bảo trì vỉa hè, tôi xin họ cầm viên gạch lắng nghe. Sét nung mà trĩu tay như granit. Khối chữ nhật sắc cạnh, sẫm gan gà, óng ánh chấm cát hóa thủy tinh. Gạch mà gợi đến mẫu kim loại bọc chocolate mới rời khuôn. Béton tạo nền phẳng, xếp nghiêng gạch đỏ sít nhau, thoa một chút cát mịn là người xe có thể vận hành trên phố. Có lẽ gạch Amsterdamcó thể sánh với gạch xây Tử cấm thành ngâm trong bảy loại tinh dầu của người Trung Hoa. Những thế kỷ qua, bởi đã hóa sành, sắc gạch vẫn bảo nguyên như vừa rời lò nung.

 

Ngồi canal bus, tôi nhận ra nét quen quá vãng. Kiêu lạnh tháp nhà thờ đội vương miện dáng củ hành mạ vàng cẩn ngọc lưu ly nâng thập giá thắp ngọn lửa tin thần thánh. Những cây tháp mọc như song sinh với các tháp nhà thờ Chính giáo ở Saint- Petersbourg. Đế chế Nga thụ hưởng nhiều kỹ nghệ của Netherland trong đó kiến trúc đã góp phần dựng nên diện mạo Thủ đô những đêm trắng là do công của Pyotr Đại Đế từ thuở học việc ở xưởng đóng tàu cảng thị Amsterdam.

 

Amsterdam cổ là chuỗi tường gạch nối tường gạch lặp lại với sự tỉ mỉ, chính xác và buồn tẻ nhuốm chút màu sắc kiến trúc Đức. Ngó phía nào cũng thấy dòng kênh xây bờ nước nhợt màu tảo vàng, hoặc café pha loang. Nhộn nhạo tàu thuyền, vòm cầu sắt, vòm cầu gạch, hàng cây dẻ, đường nhựa, dăm chiếc ô tô đỗ…và xe đạp ngả dựng, khóa xích với nhau. Bồ nông quấn tổ trên ngọn liễu. Đám trẻ ngồi thả chân xuống nước phía đuôi ca-nô. Ô, một lá cờ Việt trên tấm áo pull cô nhóc tóc vàng đang thổi bóng xà phòng bay lửng

Gọi Amsterdam quá vãng là đô thị cảng biển và thủ đô gạch cũng là một ý tưởng dồi dào cảm hứng lịch sử kiến trúc. 

  

3. Koffie Cultuur Centrum- Cái tên thế nhưng là cỡ kiosque trên diện tích hình thang chưa đủ mười mét vuông, số 133, đại lộ Nieuwezijds Voorbugwai. Mảnh quán hình thành do khe hở của hai tòa nhà liền kề lệch hướng chừa lại.Nó giống phòng bếp khiêm tốn của con tàu buôn cột buồm hơi nước, vừa cập cảng Amsterdam. Bảng giá thức uống trưng bên cửa. Giá xêm xêm ngưỡng 2 E. Không gian chứa đủ hai bàn, tám ghế sắt cao chân thanh mảnh như chân cò và một quầy bar với tủ đựng mi-ni.

Hững hờ cô chủ, da màu đồng, tóc đuôi ngựa màu lúa mì chín cháy nắng, áo cam, quần xám bó, tuổi chừng chưa ba mươi. Đôi mắt nâu trong cùng cười với nụ môi.

 

Quán có khách. Người đàn ông lai Phi gốc Suriname[ii] nhỏ thó, trang phục màu đất sét khô tiệp màu da xỉn xám, ngồi buông chân lưng chừng ghế. Đôi giày nâu bong lợt như da cóc nhúng nước sôi. Chẳng biết ông ta dùng café gì mà sì soạp xoay xỏa chiếc cốc sành to như vại uống bia giữa những ngón tay ngắn ngủn lấm vụn bánh ngọt.

Ẩm. Lạnh.Tóc tôi hình như có tinh thể muối biển. Cởi áo khoác, đắn đo nhìn quanh. Cô chủ quán và ông khách cười cười chỉ cho tôi chiếc bàn hướng ra đại lộ với ẩn ý, túi và áo thì liệu mà thu xếp lấy trong không gian tổ chim thế này. Tôi cần chút thời gian quan sát để thích nghi với chiếc ghế lênh khênh và mặt bàn nhỉnh hơn tờ nhật báo. Rốt lại, túi thì đeo trên người, áo khoác vắt sau lưng ghế.

Từ đường phố loáng xe điện, ô tô, du khách bộ hành len vào thứ không khí đặc sệt của gạch đỏ, của kênh rạch loang mùi bùn, của dây chão buộc neo, của sơn tàu, của thuốc lá, café, bánh ngọt và tê gây vị cần sa cháy khói ở đâu đó.

Tôi ngóng về phía quầy bar. Có lẽ cô chủ sắp bước ra hỏi tôi muốn dùng thức uống gì. Lơ đễnh, cô xếp dọn mặt bàn ngổn ngang ly, tách, hộp gói trước mặt, vẻ chúng còn quan trọng hơn khách hàng. Chẳng lẽ người Netherland giỏi bán buôn mà đón khách nhạt thếc hnhư café tráng cốc?

Ông khách màu đất sét, bỗng nhoai sang thì thào.

- Cửa hàng tự phục vụ nhé.…

Ông  chỉ về phía quầy bar:

- Do it yourselfe everything. Đất nước chúng tôi là vậy. Tự phục vụ, tự nấu ăn, giặt là, dọn nhà, rửa xe…

-  ……………

- Ông từ đâu đến?

- Việt Nam.

- Ồ, đó là xứ sở của café Arabica trứ danh… Sản lượng xuất khẩu đứng thứ ba sau Ethiopia và Brasil…

Ông ta gật lấy gật để.

Tự phục vụ, không có nghĩa là khách tự xông vào bên trong quầy bar chế biến. Khách thay bồi bàn, bưng bê chính cho mình. Tôi chọn Espersso quen thuộc. Quen cho chắc. Cô quán ấn nút máy, tia café sánh óng tràn xuống cốc sứ hoa văn xanh. Hương café thơm vị dấm táo, đắng dịu. Loại sứ cổ điển từng xuất hiện trong các cung đình châu Âu. Có chút gì đó tương đồng với sứ men lam thời Mạc. Cốt vững, men lì mịn nhưng mộc màu sắc, nét vẽ, lòng tay tiếp nhận ấm và mát lành. Bê suất Espersso tôi ngẩn trước tủ bánh ngọt đa sắc và hình dạng.Thật khó khăn khi phải lựa chọn những thức mình không biết.

- Stroopwafel….

Ông khách màu đất sét bật dậy dí ngón tay trỏ vào chiếc bánh nướng nổi hoa văn kẻ chéo. Màu sắc trông đã muốn cắn thử. Ấy là thứ bánh nổi tiếng kẹp nhân caramel ngọt sắc, đôi khi được gia thêm mật ong hoặc quả phỉ nghiền vào nhân bánh.

Ngoài kia, giữa vỉa hè chộn rộn một cô gái rồi một công nhân già tay cầm stroopwafel, vừa đi vừa hít hà, hăm hở cắn bánh. Sống hối hả, thưởng thức một miếng ngon đôi khi là niềm vui cho suốt tuần.

Nhớ nao café Paris với Chị bên quai sông Seine ngây ngất sương mù. Cầu Pont Neuf lệch bên thưa vắng, nhưng dòng người chờ thăm Louvre ngoằn ngoèo bước nối.

Giật mình, hình như dáng Chị thoáng giữa đám đông. Ngẩng lên với nhìn. Mừng hụt, tôi đưa thìa quấy nhẹ hương café bồng lên, lơ ngơ ngoài xa, ngẩn theo bóng quen lạ nhưng trí tưởng lạc đến những không gian café quá vãng lanh canh ly sứ cùng Chị.

- Ông đã thăm được những đâu rồi?

Giật mình:

- Thì… thì thăm dăm ba bảo tàng nghệ thuật…

- Bảo tàng sex thì sao?

-Chẳng sao cả….Người Netherland quá ranh mãnh.

- Ông thấy vậy à?

- Không sex thì loài người đâu còn. Chuyện cũ như đất, nhưng nhân loại vẫn rón rén khi đề cập tới sex. Người Netherland lại còn đẩy sự trần trụi ấy quá lên…

- Đúng thế!  Ông đã tham quan các quán café bán ma túy chưa?

Tôi gật đầu. Người đàn ông tự tin, cao ngạo:

- Đã đến Amsterdam chẳng mấy ai cưỡng được hấp lực của bảo tàng sex phố đèn đỏ và phố hút hít cần sa.

Nín thinh. Chính tôi góp vào sự phong phú sắc tộc, trẻ già, trai thanh, nữ tú xếp hàng trước cửa bảo tàng sex. Giá 4 E một vé. Vào rồi mới biết: thì ra vẫn vậy, vẫn từng ấy dạng kiểu, tư thế, to, nhỏ, sắc màu đàn ông, đàn bà, béo, gầy, xấu, đẹp…

Ngay cửa ra vào nam nộm nhân đang im lìm lùng thùng quần áo, bỗng lừng lững rồ ra khoe sinh thực khí như cái chày giã cua. Giật mình vì cú bất ngờ! Cơn hoảng hốt qua mau! Không còn ngượng mà bật cười vì hiện thực bị đẩy lên tới quá ngưỡng hình dung. Cơn cười đã giải tỏa ẩn ức. Ngồn ngộn hiện vật được trưng bày ở dạng ấn phẩm cùng người nộm trần truồng với từng milimet chi tiết sống động. Biểu tượng giới tính nam, hùng dũng như nòng pháo cao xạ thay lưng ghế tựa, hai hạt mầm làm mặt ghế. Đĩa đồng đặt trên bệ cao ngang ngực mà đường viền mép đĩa là sự lặp lại liên tục véc-tơ hình nón cụt của qui đầu. Trên tường la liệt treo, móc các cặp nhũ hoa, bàn tọa hùng vĩ…Chỉ cần bỏ dăm xu vào máy, đeo ống nghe chuỗi âm thanh ngộn ứ dục sắc của thân xác hai phái tính đan quấn siết ghì nhau hoan cuồng…

Bảo tàng sex đấy, nhưng chưa hẳn là sự trần trụi. Đây đó sự quyến rũ thảng thốt của nữ thần Venus, chiếc váy bồng ngược trước cơn gió bất trị khiến Marilyn Monroe ửng hồng bối rối hay những bước nhảy gợi cảm với gương mặt ngời sáng của Mata Hari- người đẹp Netherland mà thân phận bí ẩn tức tưởi của nàng đến giờ còn chưa thôi gây tranh cãi. 

Sự nhàm chán dần chiếm chỗ tò mò. Đèn flat chớp loe lóe dưới chân cầu thang bỗng thưa hẳn khi bước lên tầng. Mấy cô sinh viên Hàn bụm cười, tranh nhau ngồi lên chiếc ghế dương vật tạo dáng. Có lẽ các nàng coi đấy cũng chỉ là gốc cây cụt hay hòn đá cuội khổng lồ. Anh chàng người Đức nhấp nhổm chờ tới lượt, đúng chạng chân ướm thử vào đó, cười khùng khục. Dường như ai cũng tưởng rằng bảo tàng sex sẽ có điều gì đó ghê gớm, bí mật được tiết lộ ở đấy… Nhưng chắng có bí mật nào cả ngoài những động thái thường diễn trong bóng tối phòng ngủ mà người trưởng thành bình thường nào cũng biết.

 

Tôi tiếp tục câu chuyện với người đàn ông bàn bên:

- Một bảo tàng nhạt nhẽo nhưng vẫn thành công bởi vấn đề nó đặt ra đánh đúng tâm lý hiếu kỳ của người đời nên hút khách. Sịt soạt chiêu ngụm café, với vẻ khinh khỉnh dành cho ai đó, ông cao giọng:

- Người Pháp tự do luyến ái, nhưng phải đến 1987 mới có bảo tàng sung sướng ở khu Pigalle, gần nhà hát Cối Xay Gió Đỏ với vũ điệu tốc váy truyền thống. Và mãi 2004 người Hàn mới khánh thành lô lốc tượng sex trên đảo Jeju. Người Trung Hoa cũng trình bày các tác phẩm điêu khắc, tranh vẽ, dụng cụ tình dục bên bờ Thái Hồ. Rồi Ý, Nga, Mỹ, Tây Ban Nha, Nhật, Đan Mạch đua nhau dựng bảo tàng sex như để thể hiện sự văn minh hiện đại của đất nước.Trong việc này, dù sao người Netherland chúng tôi đã dẫn đầu nhân loại… Ông thấy có đúng vậy không?

Người đàn ông nhâng nhâng tự mãn. Hẳn là Netherland, tự do thương mại, tự do sex đã dẫn đầu nhân loại.

4 . Vừa ngượng vừa háo tôi nhấn vào đám đông du khách giữa phố Đèn Đỏ-Red Light District bên dòng kênh xòa bóng cây sắp hàng ngả xuống dãy thuyền cũ neo bờ gạch làm chỗ ở và quán bar. Mặt nước màu café loãng xao động bởi tiếng nhạc vẳng xuống thầm dịu. Đàn ông, đàn bà, đi lẻ hay có đôi đều không cưỡng nổi cái nhìn săm soi không gian sau ô kính. Thiết bị đèn nê-ông đỏ như đa số các tiệm bán thịt, thứ màu giúp làm mờ các khuyết điểm trên da. Mỗi ô tiết lộ một cô gái hoặc đen hoặc nâu hoặc trắng nhưng ai nấy lực lưỡng như võ sĩ giác đấu, các đường cong trên cơ thể hiếu động một cách quá đáng sau ô kính trong suốt mờ ảo. Họ không gọi chào  như gái bán hoa Á châu mà chỉ ưỡn ẹo xuýt xoa say sưa tự vuốt ve thân xác mắt lờ đờ như phủ sương khói.

Mỗi căn phòng mở ô kính mặt tiền, diện tích chừng 6 mét vuông được các cô thuê với giá 150 euros trong 11 tiếng, suốt một tuần 6 ngày. Nghe nói mới đây chính phủ Netherland qui định lại giờ và ngày làm việc. Luật lao động điều chỉnh, chắc cũng tác động phố Đèn Đỏ. Các cô cố gắng phục vụ tối đa số lượng khách qua lại trong thời gian ngắn nhất. Giường gỗ thô thiển thấp tè làm bệ máy cái. Bồn sứ trơ trẽn nằm bên. Ngăn kéo tủ lỏng chỏng các loại gel bôi trơn, bao cao su và lổn nhổn đồ chơi tình dục.Tủ lạnh lèn cứng bia rượu đồ nhắm.

Một thoáng ngỡ ngàng. Sau ô kính, một thiếu nữ tóc vàng sáng, năng lượng như cốc bia tươi vừa rót trào bọt, đang ngả người tỳ lưng ghế, giơ tay chào và nháy mắt... Lấp ló chiếc lá nho đỏ. Lẽ tự nhiên, tôi mỉm cười chào lại. Nàng khấp khởi tiến lại phía cánh cửa như tiến tới miền đất hứa. Phút chốc, tôi đứng sững như bị khóa chân. Lòng tay tóa mồ hôi. Ngực như sắp vỡ tung. Xòe nụ cười cầu thân, tôi chào cô gái. Phải ngửa lên tôi mới thấy chót mũi nhọn và đôi mắt xanh Đông Âu mướt hàng mi cong rợp xuống phiêu diêu như bóng tối khi người ta kéo rèm cửa ô kính. Khi đổi ca, phố Đèn Đỏ đôi khi rầm rập từng toán mỹ nữ tóc vàng cao lớn như vừa tóa ra khỏi sàn diễn thời trang ở Paris tỏa về các ngõ ngách. Những người đàn ông Đông Âu sẽ nghĩ gì nếu tới đây khi phải chứng bao nhan sắc của đất nước mình đang chinh phục phương Tây bằng thân xác ?

- Anh vừa tự cá với mình, người trong cửa kính đẹp hay ở ngoài đẹp hơn. Quả nhiên... Dưới ánh sáng mặt trời em đẹp tuyệt vời…

Thay vì chào mời tôi, nàng gật đầu lịch thiệp:

- Thì ra là vậy…Cứ ngỡ hôm nay có một khách hàng châu Á.

Thoáng thất vọng hiện trong đôi mắt biếc của nàng như vừa bị vuột món lợi tức còi cọc. Người cảnh sát đứng góc phố bên không rời ánh mắt khỏi tôi. Anh không quá chăm chú, nhưng giữ tư thế sẵn sàng can thiệp nếu tôi có hành vi khiếm nhã. Đương nhiên máy ảnh bị cấm sử dụng ở đây. Và camera ngọ ngoạy mỗi góc phố nhăm nhăm giám sát.

Kiêu hãnh hất mái tóc vàng suông óng như tơ vừa hong nắng, nàng thở dài ma mị. Mọi đường cong trên cơ thể ngà nuột bỗng run rẩy muôn tiếng than ẩm ướt đầy tuyệt vọng. Dường như bao nhiêu nắng biển Bắc cùng gió lạnh bỗng tụ lại nơi góc phố này.

- Anh có thể chụp ảnh với em được không?

 Nàng khẽ khàng lắc đầu:

- Không…

Tôi hăm hở mở túi:        

- Anh muốn có tấm ảnh kỷ niệm với em. Bao nhiêu tiền cũng được.

- Anh đổ cả núi tiền dưới chân em cũng không là không!

Tẽn tò, tôi đứng thõng.

-Sao anh không bước vào ô kính?

- Anh…anh chỉ muốn giúp…nhưng không nhất thiết phải bước vào kia.

Nàng cười khẩy, trước khi quay gót kịp ném vào tôi:

- Danh dự không cho phép tôi không lao động mà thụ hưởng.

Mồ hôi đẫm lòng tay, tôi như chiếc chong chóng giữa dòng người chuyển động.

5. Ngột ngạt sóng người dồn đến Oudekerksplein-trung tâm khu Đèn Đỏ. Một không gian quảng trường bằng dăm sân bóng chuyền ghép liền. Lớp lớp gương mặt đàn ông ham hố, tò mò và đăm chiêu diễu qua 35 cửa sổ dành cho phụ nữ bán hoa phô diễn cơ thể. Người tủm tỉm. Kẻ nuốt nước bọt, liếm môi. Kẻ đăm chiêu xoa cằm, bấu má. Bầu không khí quánh đặc bởi  pheromone. Đô thành Amsterdam đâu chỉ có 35 mỹ nhân đèn đỏ? Sao đàn ông ai cũng nhất quyết phải đến tọa độ nàynhưthể mớitỏ mặt anh hào. Hy vọng vợt lén dăm kiểu ảnh, để khi về nhà có thể nổ với bạn bè? 

Nhìn đám đông hừng hực diễu phố Oudekerksplein, tôi hiểu lao động sex nơi đây có lẽ là một trong những van xả stress, tạo lối thoát cho nhân loại. Chủ nghĩa độc thân vị kỷ ngày một gia tăng không chỉ ở Netherland. Không thiếu những kẻ đơn giản, thô bạo, thích phiêu lưu khám phá, tìm sự cân bằng sinh học  khi đến đây du lịch… Nhu cầu được sa đọa, hư hỏng nhất thời của con người là một thực tế khó chối bỏ? Chừng nào con người hiện hữu thì còn ma túy, mại dâm, cờ bạc. Tệ nạn song hành với phát triển. Lịch sử, chưa một quốc gia nào từng trừ nhổ tận gốc những chiếc gai suy đồi xuyên thủng tấm giáp đạo đức qui chuẩn xã hội. Người Netherland quản lý xã hội; tệ nạn được kiểm soát trong ngưỡng an sinh mà vẫn mang lại lợi ích kinh tế. Trong muôn ngàn cái dở, họ chọn cái điều ít dở nhất…. 

Dòng chảy đường phố bất chợt ứ người. Đám đông cộm đống, xúm quanh hai bà lão tuổi 70 phốp pháp, long lanh, tóc bông trắng, đỏ óng rực từ mũ đến giày. Họ xây lưng vào nhau, hướng đến vòng người khép kín nhao nhao giơ máy ảnh, sổ, bút. Tự tin và cởi mở như bất kỳ công dân Netherland kiêu hãnh, tràn thứ ánh sáng hạnh phúc. Và họ sẵn sàng chia sẻ thứ ánh sáng ấy với mọi người.Ồn ào nhưng không chen lấn, đám đông nhẫn nại xếp hàng chờ đến lượt tiếp cận với hai bà lão.

Hai ngôi sao đang nổi của phố đèn đỏ.

  

Chị em Louise và Martine Fokkens được cả thế giới biết nhờ bộ phim tư liệu Ouwehoeren (Gái bán dâm cao tuổi) tường thuật 50 năm hành nghề của họ vừa trình chiếu tại liên hoan phim tài liệu quốc tế ở chính Amsterdam. Năm mươi năm, cặp song sinh đã làm việc với 355.000 đàn ông. Sau cuốn phim, chị em bà Fokkens ra tự truyện, khẳng định một lần nữa con số 355.000 kỳ vĩ. Ý nghĩa con số không khiến tôi gai người mà nhường vào là sự khâm phục chỉ số lao động khổ sai kiếm sống của họ. Tôi không thể giải thích được vì sao lại có cảm giác này khi ngắm họ giữa đám đông.

Muốn có tấm ảnh chung với chị em bà, nhưng tôi không đủ kiên nhẫn chờ lượt chạm tới “thần tượng”.

Bức tượng đồng mang tên“Belle” bỗng chắn lối. Cô đứng nghiêng trong khung cửa đặt giữa quảng trường nhà thờ cũ Oudekerksplein phô bày thân thể trên đôi guốc cao gót ngóng khách làng chơi sắp ghé. Vẻ vừa ngượng ngùng, vừa rụt rè nhưng từ cô toát ra sự thách thức nào đấy.… Hãy yên lòng, Belle, cô em bán sức lao động của mình thì có gì mà nghi ngại. Em lương thiện gấp trăm ngàn lần đám chính trị kỳ nhông nhân danh văn hóa, nhân danh đạo đức làm những điều tồi tệ khác.

Tôi đặt tay xuống bệ tượng khắc dòng chữ “Hãy tôn trọng những người hành nghề mại dâm trên toàn thế giới”. Kim loại lạnh ngắt. Hỗn độn trong tôi hy vọng, hẳn sẽ đến một ngày nhân loại đồng thuận với cách ứng xử của người Netherland với gái làng chơi. Trong khi chờ những thập kỷ tới thì bức tượng đồng Belle hãy cứ sượng sùng đứng kia phơi nắng mưa.

6. Lướt cửa hàng lưu niệm hay các tác phẩm nghệ thuật liên quan tới sex hay các loại đồ chơi tình dục, tôi không khỏi kinh ngạc trước sự thông minh mà người Netherland xử lý chủ đề dễ líu lưỡi nói ngọng. Vô số chú thỏ hồng mắt ngây nhưng sở hữu “phái tính” khủng treo đầy ô kính trên phố. Hai chú bò loang đen trắng Hà Lan hừng hực. Logo chữ M của McDonald biến thành dáng nằm tơ hơ của một cô nàng gợi cảm. Phất phơ dãy cờ treo trên phố, ngỡ là quốc kỳ Netherland dụi mắt nhìn lại thì ra là lá cờ với ba chữ X bí mật…

Ngỡ ngàng, nơi phố Warmoesstraat, một trong con phố cổ kính nhất Amsterdam hiện diện cửa hàng Condomerie, cung cấp bao cao su cho khu đèn đỏ. Kề bên là phòng trưng bày sưu tập các loại bao cao su. Bẹo vào tay mình, tôi mới dám tin trước mắt là những thứ người ta có thể dùng vào việc cho nam nữ giao tình. Hội đủ kiểu dáng tạo hình kỳ quái bởi sự trang trí thủ công khác biệt như gà, ếch và cả đồng hồ Big Ben với màu hồng, tím, xanh dương, cam vui nhộn y đồ chơi trẻ em. Ồ, đàn ông chỉ số libido cao như đỉnh Everest và phụ nữ sâu như Thái bình dương thì mới dám tiếp nhận những vật dụng xương xẩu sần sùi kia vào người!!!

Sex của con người đâu chỉ trao gửi dâng hiến dịu ngọt lứa đôi. Muôn ngả xu hướng sex. Hoan cuồng, kỳ quái, bạo liệt không muốn giống ai và không ai giống mình.Âu cũng là sản phẩm của Tạo hóa. Họ vẫn bình thường là những con người, nhưng đôi khi gây khó cho phân xử với ngưỡng mức văn hóa hoặc đạo đức ở những tọa độ khác nhau.

Nhớ đến chị em nhà Fokkens, tôi hỏi cô chủ quán có biết gì về họ. Cô chủ hào hứng:

- Bây giờ họ chẳng khác các ngôi sao điện ảnh. Thi thoảng họ vẫn qua lại con phố tiễn bạn bè ra ga trung tâm...

-  Sự tận hiến trong nghề nghiệp để nuôi sống bản thân và phục vụ xã hội thì đều xứng đáng tôn trọng như nhau.Từ bây giờ có lẽ cần phải ghi nghề mại dâm chăng?

-  Thì Netherland đã như vậy từ lâu…

Cô chủ quán nhìn qua cửa. Ngoài phố rồng rắng đoàn xe đạp cắm cờ Netherland, Đức, Bỉ, Pháp và cờ cầu vồng sáu màu sặc sỡ. Đó là đoàn xe của những người đồng tính quốc tế một diễn đàn mạng đang đến điểm offline.

Cờ đỏ, cam, vàng, xanh lá cây, xanh dương, tím, theo đúng trình tự của cầu vồng biểu trưng cho đồng tính nữ (lesbian), đồng tính nam (gay), lưỡng tính (BI) và hoán tính (trans)luôn phấp phới ở mọi cửa hàng đồ chơi khắp Amsterdam. Club Fuxx là một câu lạc bộ đêm của người đồng tính mà ai vào nhảy cũng được quyền để trần nửa trên cơ thể.

Cùng được Thượng Đế sinh ra, họ đòi quyền tồn tại, được công nhận, và được sống thật với chính bản ngã. Quyền làm người đó đâu quá nhiều, nhưng cũng mất hàng thiên niên kỷ mới khởi phát từ Netherland và dần lan đến từng quốc gia, vùng lãnh thổ…

7 . Đêm. Tôi hóa thân vào vỏ tay chơi Á châu bát phố hút hít. Kính đổi màu, mũ sụp trán, áo khoác lụng thụng.Quán Grasshopper tầng cao ngất nghểu. Ánh đèn xanh chói lá mạ hắt bóng xuống dòng kênh nước lăn phăn sóng tựa cơn mưa của châu chấu Phi châu. Con phố không xa khu đèn đỏ. Cả dãy liền địa điểm“coffee shops”. Gọi “coffee shops” nhưng không thuần bán café mà là nơi bạn có thể chọn món trong menu từ tay gã bồi choàng gilet trên thân trần xăm trổ kín, lủng lẳng khuyên tai như vừa bước ra khỏi bảo tàng Tattoo [iii] với đủ loại sản phẩm chế từ cây gai dầu. Ảo mờ, rạo rực thứ men kích hoạt nào đó chợt ngấm vào não bộ.

Thản nhiên bạn có thể phi [iv] nó ngay trong cửa hàng hay bên những bàn xếp ngoài vỉa hè chan hòa ánh sáng. Nếu như thích, bạn cũng có thể mua hạt giống cây cần sa mang về bí mật trồng khảo nghiệm nơi góc vườn nhà. Hấp lực của nàng tiên nâu từng khiến bao tài năng nhân loại bại hoại trong quầng khói ma mị. Chưa nhiều trải nghiệm, muốn biết thiên hạ chơi như thế nào, thì bạn hãy đến bảo tàng ma túy tham khảo, học hỏi, lường những tai nạn ngoài ý đến với mình.  

Căn phòng tôi ngồi lấy cảm hứng nội thất những chiếc tàu thủy cổ  xưa. Xà gỗ nguyên cây đen trũi, nặng trĩu. Bàn ghế gỗ sẫm màu tiệp với ván lót sàn.Tường ám váng khói thuốc. Sàn rắc cát biển và trải thảm Ba Tư hứng cà phê chảy tràn hay những cốc bia sóng trên khay bị trào bọt.

Ngày hai mươi tuổi, lên điểm chốt biên giới Hà Giang tôi đã ngã vào bàn đèn thuốc phiện của già bản vì tò mò. Hậu quả là ba ngày tôi vật vã nôn khan không thể ăn thể uống nằm bẹp dưới nền bếp trong túp lều canh ngô giữa núi mà chỉ có con chó H’môngz vằn lửa đuôi cộc ngồi canh…

Từ đó tôi tự nhủ: thử hút thuốc phiện, thì chẳng khác gì đưa ngón tay vào mõn con rắn Vipre đang ngỏng đầu cảnh giới ổ trứng giữa những bụi gai xương rồng.

8. Bóng chiều thiếp vàng xuống hồ cửa sông IJ. Tàu thuyền mang khách du lịch đan nhau xuôi ngược. Phía bên bờ, tòa nhà EYE, giống như con nhạn biển rạp mình so cánh mà cũng giống chiếc mũ bảo hiểm đua xe đạp bị bóp méo. Bảo tàng kiêm Học viện Điện ảnh đại diện cho một tượng đài thị giác và tòa tháp Overhoek hợp đôi chiếm lĩnh không gian mở sáng bên mặt nước rộng ngợp, duyềnh sóng của phía Bắc Amsterdam.

Đếm phút trước khi rời Amsterdam, tôi vẫn không dám khẳng định Netherland sở hữu một nền ẩm thực đáng nhớ. Người ta chú trọng ăn dưỡng chất nhiều hơn là thưởng thức hương vị. Buổi sáng sau khi thăm bảo tàng Van Gogh, tôi dành nguyên thời gian dôi dư cho ẩm thực đường phố Amsterdam.

Nhà thuyền bán bia hoán cải từ chiếc tàu cũ chở nông sản. Màu quốc kỳ Netherland sơn phủ toàn nhà hàng. Mái vòm thấp tè, khách bản địa cao ngỏng gần như gập người khi di chuyển. Dù mặt sàn khẳm mớn nước, nhưng mỗi khi tàu thuyền lướt qua, cả nhà hàng tròng trành, thìa cốc va nhau lanh canh.

Ông chủ đầu hói dài như trái dưa hấu, đeo tạp dề ca-rô lại xuống tấn giữ thăng bằng. Mọi con kênh của Amsterdam, đều bập bềnh dãy dài những con tàu cũ được cải tạo thành nơi ở, nhà hàng, hoặc bảo tàng…

Người Netherland thích giản tiện, nên thức ăn đường phố Amsterdam cũng đơn điệu. Ngó qua thực đơn đã ngán. Ít nhiều trải nghiệm ẩm thực ở những nơi xa lạ, tôi biết nhiều món có tên vô cùng mỹ miều, lỡ gọi ăn cố thì ngang họng mà bỏ thì băn khoăn...

Các nhà hàng ở Amsterdam không thể thiếu món khoai tây chiên qua hai lần dầu để có độ giòn đặc biệt. Một lần chiên tái. Lần sau mới chiên giòn khi có khách gọi. Ngõ phố nào cũng nhồm nhoàm thực khách cầm túi giấy đựng khoai tây chiên phủ nước sốt bỏ vào miệng don dỏn.

Các nhà du lịch đánh giá khoai tây chiên Amsterdam ngon nhất thế giới. Dù nhất thế giới thì nó cũng khiến tôi phát ớn. Nóng ruột và khó tiêu. Bia tươi của đất nước này dù tuyệt đến đâu cũng không đưa nổi khoai tây chiên xuôi họng. Món sốt tương đối ổn nhưng quá nhiều. Dễ đến mấy chục loại sốt đóng gói bày la liệt trên bàn cho thực khách. Chẳng nhẽ dùng sốt trừ bữa…

Ông chủ quán thấy tôi cau mày trên thực đơn khá lâu, liền gợi ý.

- Ông dùng món fi-lê cá hồng tẩm bột dán, kèm với khoai tây chiên…

Tôi cười cười. Đấy là món nhạt nhẽo như đất sét vậy. Nó không có chút vị ngọt hay mặn.Vừa xắn bỏ vào miệng đã vữa nhoẹt như cháo thiu.

Ngón tay như cái dùi trống của ông quán nhích xuống dòng dưới cùng. Món cá trích ngâm dấm khi ăn phải cầm phía đuôi con cá dốc ngược vào thẳng miệng. OK. Món này tôi chưa thử. Cũng may. Đây là một trong những món phổ biến như món khoai tây chiên. Cá trích ngư dân đánh bắt ở biển Bắc, được ướp muối, ngâm dấm, làm ruột, cắt đầu, thêm một chút hành tây xắn mỏng.

Nhìn người Netherland ăn cá trích mà cứ tưởng tượng đến những bệnh nhân ở vùng dịch sốt rét nuốt giun đất nên sự hào hứng của tôi cũng thui chột. Vượt qua cách thức ăn kỳ quặc,thì món cá trích muối đơn điệu cũng tương hợp với bia lạnh như một cặp vợ chồng sồn sồn chung sống lâu năm.

Chủ quán gợi ý đến món thịt viên rán, kèm khoai tây nghiền. Thức này hình như cũng đã có ở Pháp. Chặc, những món trong phổ diện châu Âu, thì chắc chắn Netherland làm sao qua mặt được các đầu bếp Pháp. Mà nhìn người đàn ông Netherland nào tôi cũng ngỡ đấy là thợ cơ khí hay chủ nông trại nuôi bò sữa, trồng hòa tulip ở các bồn trũng…Lấy đâu ra vầng trán bóng nhẫy dầu olive và nụ cười mở đợi lời khen thực khách của các đầu bếp xứ gà Gô-loa!

9. “Chúa tạo nên thế giới, còn người Netherland đã tạo nên đất nước Netherland” (God made the world, but the Dutch made Netherland ). Kiêu hãnh, người Netherland tuyên bố vậy. Cả ngàn năm họsống với một phần tư diện tích đất nước dưới mực nước biển. Rong ruổi từ Bắc xuống Nam chỉ mất bốn giờ xechạy. Riêng việc kiểm soát, chuyển hướng dòng chảy và khống chế sóng biển, họ đã có đóng góp tầm nhân loại.

Xưa, lễ tết nhà Nội thường bày món đậu pơ-tí-poa (petit-pois) xào kèm thịt bò, lòng gà,vịt. Tôi tẩn mẩn chơi đồ hàng với các chị bóc những trái đậu già hình chiếc trâm cài tóc tẽ đầy tay những hột tròn như những hạt cườm màu xanh đâu đã biết là giống loài đến từ đất nước Hòa Lan.Và chiếc radio vỏ gỗ to như cái tráp đựng đồ cắt tóc hiệu Philips mà Thầy trịnh trọng đặt trên nóc tủ chè cẩn ốc, phủ tấm khăn voan. Khách trà thuốc đến, ai cũng nghiêng tai lắng nghe tiếng loa.

- Chậc, cái anh Philips này, trong văn vắt như mưa khuya gõ lên thau vàng!

Hơn bốn mươi năm sau, trước khi hãng Philips mang thiết bị chiếu sáng phục vụ lễ Đền Hùng, thì danh sách nghệ sĩ hội họa và nghệ sĩ sân cỏ đã nổi tiếng như khổng long trên truyền thông Việt. Chưa kể Nhà Hát kịch Netherland, dàn nhạc Hoàng Gia Concertgebouw là những cái tên chỉ gõ vài ký tự đã bật hiện tràn làn trên Google.

Hạt đậu petit-pois,chiếc radio Philips là chút duyên khởi riêng tôi tiếp nối sự kiện thuyền trưởng HartSkink đứng trên mũi thuyền Groll tháng 3 năm 1637cập bến Đằng Ngoài. Ông ta xin mở thương điếm ở thành Thăng Long, nhưng vua Lê ân chuẩn địa điểm dưới phố Phố Hiến. Công ty Đông Ấn hiện diện với công trình kiến trúc kiểu Âu đẹp nhất bên bờ sông Hồng mà cột đá để cắm cờ chỉ dấu mốc đến nay hãy còn nơi dải sa bồi từ thôn Đằng Châu đến thôn Nễ Châu- Phố Hiến.

Đàng Trong, từ năm 1601, người Netherland đã ở Hội An tạo thị trường. Cũng như Đàng Ngoài thương nhân xứ tulip bán đại bác, diêm tiêu, lưu huỳnh; dạ mịn, màu đỏ và màu sẫm; đồng bạc rénaux, bạc nén... Đổi lại, họ mua về tơ lụa, gỗ quý, kỳ nam hương, xạ hương, vàng... 

Hart Skink và người kế nhiệm Hendrik Baron cùng với con trai Semuelo Baron là chứng nhân quan trọng trong lịch sử giao thương Việt Nam với châu Âu. Hart Skint khéo luồn lọt được vua Lê nhận làm con nuôi. Semuelo Baron, con trai của Hendrik Baron với tài hội họa đã ghi chép không ít những bức tranh sinh hoạt đa sắc về triều Lê và phủ chúa Trịnh truyền lại ngày nay.

Nhưng người Việt phải thế kỷ XX, năm 1977 thì nhóm thuyền nhân đầu tiên mới đến Netherland định cư. Thập niên 1990, sau khi chế độ cộng sản Trung và Đông Âu sụp vỡ, thì công nhân Việt làm công trả nợ ở đó cũng ào sang xin tị nạn. Lịch sử bang giao Việt- Hà ngắt đoạn nóng lạnh suốt năm đến sáu trăm năm, nhưng duyên nợ thì còn nguyên phận số. 

Tôi lãng khỏi đại lộ Nieuwezijds Voorbugwai tới lui xe điện, ô tô và người cuốc bộ hùng hục. Đã kỳ vọng tôi sẽ được yêu thành phố phương Bắc. Cứ tin một niềm rằng danh họa Van Gogh sẽ kết nối cho tôi tình yêu ấy.” La tristess durera toujours “ - Nỗi buồn sẽ kéo dài mãi mãi[vi]. Lời cuối ấy Vincent cất lên đâu ở trên đất nước hoa tulip. Nỗi buồn cho con người thêm sâu sắc, nhưng tôi chẳng có nỗi buồn riêng để sâu sắc khi đến Amsterdam.

 

Dọn tâm thế gặp Amsterdam từ năm trước cùng Chị, nhưng tôi vẫn lỡ với thành phố phương Bắc một nhịp nào đấy. Gượng gạo. Băn khoăn. Thế thủ. Mới hay để yêu một thực thể nào đó thì không thể dựa vào chỉ số tinh thần hay vật chất mà là sự mai mối của lương duyên định sẵn.

Không hiểu sao, đứng giữa khán phòng bảo tàng hiển lộng tranh Van Gogh giữa Amsterdam tôi không có mấy xúc cảm như khi đứng trước hai tấm bia mộ của Vincent và Theo dựa bức tường đá nghĩa trang làng Auvers-sur-Oise hoang vu nước Pháp. Hai nấm mộ san bằng,dây trường xuân mọc kín đan nhau, chẳng biết mọc từ cội của Vincent hay Theo…

Tôi ngại ngần khi hành vi của con người diễn ở không gian mờ bị Amsterdam lộ trần dưới mặt trời như hàng tiêu dùng. Thấy con người bị con người làm cho phôi phai cho ê chề…

Tự hào chi, sướng gì khi Sài Gòn, Hà Nội hiện diện con phố hút thuốc phiện có môn bài, những ngôi nhà thắp đèn đỏ nhấp nháy… Nhưng để chình ình những phố vẫy, những phố thập thò khách hút hít, dăm tháng cảnh sát lại ruồng bố tán loạn xích chân con nghiện, còng tay gái bán hoa giữa ban ngày thì cũng không hẳn an lòng…

Bởi thế Amsterdam vẫn mãi là Amsterdam. Vẫn hút khách du lịch đến tiêu tiền bằng những dịch vụ chẳng giống ai. 

Tách bạch, có lẽ tôi vẫn mong ngày nhìn lại chiếc cối xay lật phật chém gió nguyên mẫu trong tranh Rembrandt. Và ngồi cannal bus trên  dòng kênh dềnh dàng màu café loãng ngoại ô êm lặng trôi như không chảy. Nhưng trở lại để mà nhông nhao một vòng xem những bảo tàng chẳng đâu có, chẳng giống ai, thì Amsterdam không còn đủ sự quyến rũ với tôi. Nơi đây quá rạch ròi, giản tiện và đơn điệu đến rối rắm với cách nghĩ đa chiều tủn mủn của người Việt.

Tôi khâm phục Amsterdam ứng xứ vấn nạn muôn thuở của con người với sự bao dung và khôn ngoan của kẻ buôn chuyến. Mỗi đô thành, mỗi quốc gia đều có vấn đề riêng của mình. Thế giới bay giờ thừa mứa thông tin. Nghiệm sinh của dân tộc này không thể soi chiếu, hay thay thế nghiệm sinh của dân tộc kia. Chỉ có thể tham chiếu chứ không thể xuất hay nhập...

 

Con tàu trắng chùng chình xoay mình vào cảng. Tiếng còi bùng vỡ trên sóng nước, tung lên đàn hải âu chấp chới vịnh biển. Hậu duệ thuyền trưởng Hart Ksink hình như từ xứ Việt trở về trong khoang tàu vẫn thơm lừng hồ tiêu, café, hạt điều, lụa, đồ gỗ nội thất tương tự năm sáu trăm năm trước. Còn những container  điện thoại, máy tính, linh kiện điện tử cũng sản xuất từ Việt đấy, nhưng ông chủ chế tạo là người Hàn, người Nhật…

 

Đâu đó trong công xưởng đóng tàu Gorinchem của hãng Damen con tàu hộ vệ tên lửa lớp Sigma gấp rút hoàn thiện  chờ ngày chuyển giao Hải quân Việt. Nơi sân sỏi bảo tàng cổ vật cố đô Huế trưng bày ba khẩu thần công, có khẩu mang dòng chữ:“GERAD KOSTER ME FECIT AMSTELREDAMI Ao 1661” Logo thuyền buồn cờ tung bay lướt sóng đè lên hai chữ A chống chân ngược chiều. Biểu tượng của công ty Đông Ấn. Chẳng rõ chúa Nguyễn, chúa Trịnh mua chúng để tương tàn nhau hay vua Lê mua súng hộ quốc?

Điều gì khiến mối tương quan Việt- Netherland qua sáu thế kỷ không hề thay đổi. Thiên niên kỷ trước họ bán súng thần công, mua tơ lụa, trầm hương, gỗ quý thì nay họ bán tàu tên lửa hộ vệ mua café, hạt tiêu,ca cao, giày dép, quần áo…

Điều gì khiến nước Việt hơn 80 triệu dân, giàu tiềm năng trí tuệ, giàu tài nguyên chiếc lược và biển rộng dài luôn đứng cửa dưới Netherland chưa đầy 18 triệu dân cùng di dân vùng biển Caribbean, Nam Mỹ, châu Phi, Ba Lan, Thổ, Indonesia và tài nguyên khoáng sản chỉ có than bùn, khí ga. Và từng nạn nhân của nhiều cuộc chiến tranh với Tây Ban Nha, Pháp, Anh, Đức?

«Tôi sẽ chịu đựng!». Thôi đành, tôi đọc to sologan của người Netherlan để an ủi mình. Dù có điều gì đang xảy ra thì cũng không thể ngăn Netherland đang ổn định nền kinh tế trí thức. Nhưng chân trời cánh đồng Netherland xanh mút mắt, hàng cây chia ô căng chỉ vơi dần đàn bò khoang đen trắng, đứng nằm bình yên chờ cô thanh nữ xách thùng vắt sữa. Đường chân trời thôn quê Netherland đang kính hóa như mái công xưởng trồng hoa trồng rau quả cao cấp và bò nuôi nhốt. Và người Việt vẫn đang bùng nhùng trong mớ di sản hổ lốn của mình…

Đang mười giờ đêm nước Việt. Có lẽ đã đến lúc ra ga.

Một chút bâng khuâng đến bàn quầy đọc hóa đơn thanh toán. Chào cô chủ quán tóc màu lúa mì cháy nắng. Ánh mắt nâu bỗng xám.

Chùm nắng nhợt phương Bắc rưng rưng.

Mai hậu…

N.T.T.K -Tháng 9 năm 2014