Tám giờ sáng, sương giăng mắc mờ mịt trên khắp những ngọn núi cánh rừng nguyên sinh Ba Bể báo hiệu một ngày thu nắng đẹp. Những vách đá trầm mặc lao xao lay động bóng nước in hình. Tiếng con chim khướu già giọng nỉ non hoang vắng như đưa chân người vào thẳm sâu bí ẩn những hang động náu mình trong vòm lá tối. Hơi thu đẫm đầy chảy tràn trong lồng ngực thỉnh thoảng dội lên tiếng trầm đục mái chèo va vào mạn thuyền độc mộc bên kia hồ. Con mắt tha thẩn kiếm tìm trong bụi cây xương cá mùa thoát lá những đốm vàng li ti còn sót lại. Loài cây kỳ diệu thân mộc ngâm mình trong nước dưới chân những tảng đá dãi dầu triệu năm.
Người thanh niên nhỏ thó dùng cây gỗ ngắn bẩy thuyền rời mép cạn, lấy chiếc tay quay trong hòm đồ tra vào ổ máy khom người vuốt vài vòng chắc nịch. Những con cá dầu thoăn thoắt vẽ vòng dưới làn nước trong vắt khi chiếc thuyền máy phập phè nhả khói. Tiếng máy thuyền xé vụn không gian vắng lặng. Người lái thuyền lơ đãng đặt hờ một bàn tay lên cần lái. Hình như anh ấy lái thuyền bằng cảm giác quen thuộc hàng nghìn lần trước đó. Không cần phải nhìn thì con thuyền sắt vẫn cứ lững thững đi đúng hành trình đến những góc hồ tuyệt đẹp. Mấy chiếc máy ảnh trên thuyền liên tục chớp sáng trong màn sương uể oải lênh láng mặt hồ.
Giám đốc chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp huyện Ba Bể người dân tộc Tày có gương mặt thuần phác và giọng nói tiếng Kinh lơ lớ. Anh chuẩn bị cho chuyến đi rất chu đáo bằng những sản vật địa phương đủ dùng cho vài giờ vãng cảnh. Một lít rượu ngô ngâm tầm gửi cây nghiến. Dăm vỉ cá trứng nướng đặc sản của lòng hồ. Những con cá nhỏ bằng ngón tay mang một bụng trứng thây lẩy kẹp trên vỉ tre hình chữ A nướng vàng béo ngậy. Bộ ấm chén, phích nước sôi và hộp chè tuyết búp dài hái từ những cây chè cổ thụ trên núi cao. Từ rất lâu tôi đã được nghe nhiều về đức tính thật thà của dân miền núi nhưng chưa lần nào được chuyện trò tỉ mỉ với họ. Câu chuyện lan man bên chén rượu của anh lần này khiến tôi hết sức ngỡ ngàng. Mình về Hà Nội học sáu năm ở Học viện ngân hàng Chùa Bộc, đi khắp, chẳng có chỗ nào không biết. Học hết sách và tốt nghiệp loại khá nhưng kiến thức ấy ở đây chưa dùng đến. Bà con miền núi mình cho vay tiền chỉ dựa trên cơ sở tin cậy nhau mà thôi. Đến hạn trả nợ mình tự ra chợ chờ bà con trên núi mang tiền xuống trả. Rất ít khi bị mất!
Nhắp ngụm rượu tầm gửi nâu sẫm màu whisky ngăm ngăm chát, tôi tò mò muốn biết về cách thức chế biến và công dụng của loại rượu này. Anh khề khà: rượu ngô men lá nấu xong hạ thổ năm mươi ngày, tầm gửi cây nghiến lấy trên rừng về phơi khô ngâm vào. Mình ở ngay đây thì biết rõ trên rừng bây giờ chẳng còn cây nghiến già nào nhưng chẳng hiểu sao vẫn có tầm gửi. Ông hỏi công dụng của nó thì mình cũng không biết. Có người bảo nó dùng để tráng dương nhưng cũng chỉ đồn đại thế thôi. Rượu này đồng bào mình uống quen cả nghìn đời rồi! Tôi hiểu. Với lượng rượu các anh uống hàng ngày thì việc ủ hũ rượu dưới đất đến hơn tháng trời là một cố gắng không hề nhỏ. Và tác dụng của tầm gửi thì anh đã thật thà cho tôi biết chẳng còn một cây nghiến nào đủ già trên núi để có tầm gửi. Nhưng trứng cá lăm răm cay và chất rượu chát ấm nồng đã xua tan mọi đắn đo cân nhắc.
Thuyền tiến sâu vào lòng hồ. Tiếng máy vọng vào vách đá dội lại mênh mang tròng trành trên sóng ngây ngây say. Có cảm giác như trùng trùng những ngọn núi đang hối hả trôi qua bên mình. Hàng trăm triệu năm chỉ còn trong chốc lát.
Ao Tiên nằm ẩn mình sau rặng núi. Phải leo lên leo xuống gần trăm mét mới tới. Những đàn bướm trắng như xé giấy chập chờn hư ảo trong khoảng tối bên kia mặt hồ hửng nắng. Tĩnh lặng đến tưởng như có thể nghe thấy cả tiếng đập cánh chậm rãi ẩm ướt trong màn sương còn quyến luyến trên mặt hồ. Mặt nước thăm thẳm xanh đến chóng mặt. Anh bạn đi cùng tôi gật gù, chẳng cần phải nghe truyền thuyết, bất kỳ cô gái nào đến tắm ở nơi này đều có thể thành tiên!
Đ.P - Tháng 10-2012