Mọi con đường ở Lausanne đều đổ xuống hồ Léman nơi đàn thiên nga trắng chao vòng trên đỉnh những cột buồm căng cánh trắng. Khi Voltaire trìu mến vinh danh thành phố Lausanne là một «Athènes nhỏ của phương Bắc», hẳn không chỉ vì sự lưu luyến của các văn nhân nổi tiếng cùng thời dành cho Lausanne mà còn vì những con phố nhỏ hẹp lắt léo lát gạch, đá thoai thoải trên sườn đồi làm nên những mê cung khiến du khách giật mình tưởng chừng không tìm nổi lối về…
Nơi sân bay Roissy - Paris, muốn từ Terminal 2A đến Terminal 2E cũng phải hỏi đến chục lần. Có lẽ cuộc sống bươn bả, vội vàng khiến
người qua lại hấp tấp không nhiều thời gian dành cho kẻ khác. Được hỏi
(bị hỏi), họ chỉ trỏ quáng quàng lấy lệ, thông tin nhận được chỉ có tác
dụng giúp bạn tiến lên phía trước chừng mươi bước. Hoặc có kẻ lại chỉ
chực người hỏi thăm để ba hoa trên trời dưới biển và kết lại thì những
dẫn dụ vòng vo càng làm bạn điên đầu.
Ở Sài Gòn, bạn dễ dàng rơi vào một tay xe ôm, taxi cà lơ nào đó có thể chỉ đường bằng câu «lên xe rồi tính!». Và bạn nghiễm nhiên thấy mình là người quan trọng, được dạo một vòng ngắm cảnh quanh thành phố và điểm dừng khiến bạn vừa thở phào nhẹ nhõm thì đã chết ngất với giá thanh toán của cả một tour du lịch nội thành…
Riêng vùng Bắc Phi, người ta có thể chở bạn thẳng về nhà riêng. Buổi tối kéo cả bầu đoàn thê tử cả chục người cùng bạn đến khách sạn vui chung bữa…và hóa đơn thanh toán chắc chắn sẽ dành cho kẻ may mắn hỏi thăm đường.
Lausanne,
cuộc sống dường như chậm lại ở mỗi dấu mốc của từng cột đèn tín hiệu
giao thông. Hồ Léman như nàng tiên nữ xiêm áo xanh duỗi mình trên sóng.
Mây hòa sắc tuyết trên đỉnh Mont-Blanc. Một trong những thành phố giàu
có nhất thế giới nhưng điềm tĩnh không gợn vẻ kiêu kỳ của một Monaco hay
của một Rome cổ kính. Kẻ nghèo hèn hay sang trọng lưu bước tới đây cũng
đều tìm được sự yên tĩnh trong tâm hồn.
Mặc
dù đã được chỉ dẫn kỹ càng đường về khách sạn, tới ga Lausanne, những
chiếc xe bus điện dập dìu nối chuyến làm tôi bối rối buộc phải hỏi thăm.
Người phụ nữ ngồi trước đống hành lý ngổn ngang, nét mặt không có vẻ gì
cởi mở, lưỡng lự rời ghế dẫn tôi ra điểm đón xe, dặn đợi chừng bốn
phút. Quay lưng đi được vài bước, chị ngoái lại hỏi tôi có vé chưa. Thấy
tôi lúng túng giơ lên ví tiền lẻ, chị lắc đầu: Không được, ở đây khác
Pháp. Phải mua vé trước khi lên xe tại cái máy kia! Lại thấy tôi lóng
ngóng với mấy xu euros, chị lẩm bẩm: Xe của tôi sắp tới rồi kìa, nhưng tôi không thể yên tâm với chị!
Chị nhón nhặt những đồng xu trong ví, nhẩm tính ra tiền franc Thụy sĩ
rồi bỏ từng đồng vào máy cho tới khi máy báo đã đủ tiền. Dẫn tôi ra xe
lúc đó vừa xịch tới, giơ ba ngón tay dặn dò tôi phải đếm ba bến là
xuống, chị mới trở lại với hành lý và tiếp tục ngồi chờ chuyến
xe khác của mình. Chiếc xe chị đợi đã rời bến trước đó mấy giây.
Hôm sau, lang thang tìm tiệm đồng hồ cũ, rồi tính ghé thăm bảo tàng Olympique, sa giữa dọc ngang những con ngõ điêu khắc vào sườn núi, những bậc đá granit xám, những hàng cây sồi và trắc bách diệp bao quanh tường đá sậm dây trường xuân hun hút, tôi không biết mình đang ở đâu. Từ khúc quanh, một thanh niên bụi bặm cáu bẩn, nói tiếng Pháp đặc giọng Roumanie, tiến tới chìa tay tự giới thiệu: Tôi là Thomas, chị tên gì? Chị có thể cho tôi xin một đồng xu lẻ không? Giật mình, tôi chưa biết phải xử sự sao thì một Sœur trong sắc phục Tin lành xuất hiện, mỉm cười mắng yêu: Thomas, ta đã nói không được làm phiền khách du lịch! Cậu thanh niên tẽn tò bỏ đi ngay. Sœur quay lại chủ động hỏi tôi: Chắc cô lạc đường rồi? Muốn về đâu, ta giúp? Biết ý định của tôi, Sœur khẽ khàng: Các tiệm đồ cũ hôm nay đều đóng của, chỉ có bảo tàng Olympique là mở. Đi theo ta nhé! Dẫn tay tôi như dắt trẻ đến bến xe gần nhất, bấm cửa xe cho tôi lên, dặn tài xế nhớ nhắc tôi khi tới bến, bà mới trở về Nhà Thờ.
Sau một ngày ngồi trên du thuyền dạo quanh Léman, xuống bến Ouchy để lấy tàu điện ngầm về Riponne, ló đầu lên khỏi métro lúc trời sẩm tối đổ mưa, mải chạy, tôi lại bị lạc đường. Lần này không hiểu sao tôi rơi vào một quảng trường trống rỗng. Liều đi về phía có ánh sáng gần nhất, nơi thấp thoáng mái che bến đợi xe. Trong lúc chưa xác định được đường thì cô gái mảnh mai, vẻ mệt mỏi lướt qua đường. Mừng rỡ, tôi níu vội lấy cô như vớ được phao cứu hộ. Cô gái nhỏ nhẻ giải thích cặn kẽ cách lấy hồ Léman làm tâm điểm khi lạc đường, dạy cách đón và chuyển xe. Nấn ná mãi, rồi chẳng yên tâm, cô quyết định lên xe bus điện và đưa tôi về tận nơi. Được biết cô là y tá trong một bệnh viện tư nhân vừa hết giờ làm việc đang trên đường về nhà, tôi cảm động: Tôi chỉ là một du khách xa lạ, tại sao chị tốt với tôi thế? Cô gái dịu dàng nhìn tôi, lắng giọng trầm như tự nói với mình: Công việc, cuộc sống vô cùng căng thẳng. Con người cần sống tốt với nhau. Cần lắm..
Dưới quầng sáng hiu hắt đèn trần xe bus, mưa đẫm chéo cửa kính, đôi mắt xanh trong veo của cô thoảng nỗi cô đơn nhưng ấm dịu mênh mang che chở như sóng hồ Léman lắng đắng mỗi sớm mai. Đỉnh Mont-Blanc mờ sương. Chầm chậm đôi thiên nga lượn trên những mái nhà cổ tích, cất tiếng thống thiết như đau đáu gọi hẹn ngày tôi trở lại với Lausanne.
N.C