Bức ảnh giống như được chụp trộm. Trong nhập nhoạng sáng tối, hai bàn tay mờ mờ của người đàn ông và những cử động dưới lần vải thể hiện anh ta chưa kết thúc cái việc mình đang làm khi người chụp nhấn máy. Cái nhìn cho thấy ai đó vừa làm anh hoảng sợ hay lúng túng vì bị quấy rầy. Nhìn kỹ và xa hơn là những người đàn ông ngồi xổm, những cái đầu quấn khăn, những miếng vải nhiều màu… Giống như ta đang đứng trước bức tranh của Eugène Delacroix (1798-1863). Nhưng không. Đó là những người đàn ông đang hút và chích. Họ ở trong một nhà hát cũ của Nga tại Kaboul. Hơn hai ngàn người nghiện hút dưới căn hầm sống dở chết dở cho ta hình dung ra sự ảnh hưởng kinh hãi của thuốc phiện trong kinh tế và những xung đột của Afghanistan.

Ảnh: Benjamin Lowy

Ghi lại cuộc biểu tình của phụ nữ vùng Cachemire Ấn độ. Bàn tay của cô gái đập vào mắt người xem, không bình thường, cong khoèo như mới bị bẻ giật. Những cô gái trẻ quăng lên người cảnh sát những cái nhìn thù ghét và giận dữ. Cảm giác này rõ ràng hơn trước những đôi mắt nổi bật dưới nét vẽ đậm của bút đen trang điểm và gương mặt giấu sau khăn voan che mặt. Người ta đọc được ở đó nỗi căm hận, mường tượng lại những vụ hãm hiếp, thủ tiêu gây ra bởi những người được gọi là bảo vệ an toàn trong vùng. Đây là tình huống « đối tượng » quên bẵng người chụp ảnh, là thời khắc « quý hiếm» cho một phóng viên.

Ảnh: Taussef Mustafa

Em bé lội trong một vũng nước mênh mông ngập rác rưởi. Vũng nước như ngoài tầm mắt, có vẻ còn rộng hơn ngoài ảnh, giống như thế giới của em bị giới hạn trong trong sự bẩn thỉu vô cùng tận. Sự có mặt của những con heo cho ta biết em đang lớn lên và chia sẻ với chúng không gian này. Xa ở phía sau là một dãy nhà tồi tàn, mái tôn gỉ chặn đứng tầm nhìn, để lại một khoảng hẹp cho bầu trời. Ngột ngạt. Hướng của bước chân như từ phải sang trái, ngược lại với hướng của người đang xem ảnh cho người ta cảm giác em đang vòng trở lại nơi mình vừa đi chứ không thể bước tiếp tới một nơi nào hay nói rộng hơn là một tương lai sáng sủa hơn…Một cảm giác tuyệt vọng. Tấm ảnh này nằm trong bộ ảnh có tên: Sống sót tại Haiti, từng được giải nhất của Unicef.

Không hy vọng - Ảnh: Alice Smeets

Trên thực tế, cảnh chụp những người lính Mỹ làm nhiệm vụ tại Afghanistan, dùng ba lô làm gối để nghỉ ngơi chốc lát  và bên cạnh người lính đang đi lại gác giấc ngủ cho đồng đội.  Nhưng bức ảnh lại đưa trí tưởng tượng của người xem tới một màn cảnh khác. Có một bóng ma vừa thoát ra từ xác chết của người lính hay chính hồn của người lính đó đang len lỏi đi giữa những người nằm không động đậy, giống như xác của người tử trận. Và phía sau, bầu trời của Afghanistan như đang dần hửng sáng với với những vì sao đang từ từ lặn.

Bóng ma - Ảnh: Carlos Barria.

N.C - Sưu tầm và phỏng dịch